زنجان
همشهريان اردشير بابكان هنوز هم چاروق مي پوشند



گروه فرهنگ، كيان مهر احمدي_ شهر زنجان يكي از قديمي ترين شهرهاي ايران است كه به گفته حمدالله مستوفي، اردشير بابكان آن راساخته و نام آن را شهين گذاشته است. در فرهنگ نامه دهخدا هم در ذيل كلمه شهين چنين نوشته است: شهين نام شهر زنگان است و معرب آن زنجان باشد و گويند اين شهر را اردشير بابكان بنا كرده است.
مشهور است كه زنان اين شهر از لباسهايي زيبا و متنوع استفاده مي كرده اند اما رشد و رواج شهر نشيني در اين منطقه موجب دگرگوني سبك زندگي بومي آنها شده است.
دكتر «هوشنگ ثبوتي» در كتاب تاريخ زنجان درباره لباس زنان اين منطقه مي نويسد: آنچه كه عموميت دارد اينكه در اين شهر براي

سرپوش زنان، از سه نوع پوشش استفاده مي شود. ابتدا پارچه اي به نام « پوشن» موي سر را با قوس پيشاني به طور محكم محافظت مي كند،
سپس ابزار دومي به كار مي رود كه به جهت حفاظت پوشن مورد استعمال است و « چنه آلتي» نام دارد . چنه آلتي از سكه هاي قلابدار به هم پيوسته و يا منجوق هاي رنگارنگ تشكيل شده است و از زير چانه تا فرق سر پيچيده مي شود.
پوشش سوم به نام « ياشماق» (روسري) است كه براي پوشش دهان، چانه و گردن استفاده مي شود.

پوشش بالاتنه، ابتدا « جليزقا» (جليقه) است كه بدون آستين است.
نوع آستين دار اين پوشش كه «يل» نام دارد مورد استفاده متمولين است.

زير جليزقا پوششي به نام « كوينك» وجود دارد كه اندكي بلند تر از جليزقاست و اين پوشش از طرح هاي الوان و رنگ هاي گرم انتخاب مي شود.
زير كوينك پوششي به نام « تومان» وجود دارد كه خود بر دو نوع است.
تومان بلند «شليته» نام دارد كه معمولا مورد استفاده گروه سني 40 سال به بالا است و
تومان كوتاه كه « قصا تومان» نام دارد و مورد استفاده جوانان است.

پوشش پائين تنه شلوار نام دارد كه معمولا از پارچه تيره رنگ و ضخيم انتخاب مي شود. شلوار ديگري تحت عنوان نيم ساق وجود دارد كه از اين شلوار در مهماني ها و مسافرت ها استفاده مي شود.

تزئينات زنان شهر زنجان عبارتند از انگشتر، النگو و بويماق كه خود از سكه هاي پول قلابدار كه از تار منجوق آويزان است تشكيل شده است.
ناگفته نماند كه چنه آلتي زير چانه نيز علاوه بر كارايي به عنوان لباس ، براي تزئين هم مورد استفاده قرار مي گيرد.
لباس مردانه شامل كت و شلوار معمولي است،
تنها پوشش سر كه « كچه بورك» (كلاه نمدي) نام دارد براي مردان اجباري است و اهميت خاصي دارد.تا جايي كه عدم استفاده از آن نوعي بي حرمتي به جامعه تلقي مي شود.
قبل از ورورد كفش هاي پلاستيكي به زنجان، سه نوع كفش با عملكرد جداگانه در اين شهر رايج بوده است. كفش هايي از نوع چاروق و گيوه براي كارهاي روزانه و كفش دوبندي كه در مهماني و مسافرت ها مورد استفاده قرار مي گرفته است. چاروق هنوز هم ميان اهالي زنجان طرفدار دارد و چاروق دوزي براي برخي از مردم يك شغل محسوب مي شود. «مرد علي حيدري» متولد 1335 يكي از قديمي ترين چاروق دوزان زنجان است كه مدت 40 سال است براي مردم زنجان پاپوش مي دوزد!

خبر / گروه فرهنگ
شنبه 14/06/1383